ABDESELAM EMINI (en français)

ABDELSELAM EMINI

« Dieu collabore avec tout homme animé d’un désir ardent »

Eschyle

Abdelselam Emini,
Abdelselam,
Abdelselam !...

Le printemps est là,
Abdelselam !

Une tendresse à l’odeur d’herbe

Rend plus léger que jamais

L’air bleu azur de Tetovo !

Ce matin, la brise de ton pays,

Libre et joyeuse, se nourrit

Des narcisses des poètes

Et des roses d’Aphrodite !

Et tu es partout, mon jeune Ami,

Tu es partout en ce jour spacieux :

Tu marches parmi la pourpre flamboyante des pivoines,

Tu flottes dans l’arôme des lilas éclatant de blancheur !

Tu es, Frère des héros antiques,

La voix des ocres racines

Qui chantent dans les feuilles voluptueuses

Des hauts peupliers !

Oui,

Tu es le gonfalonier des anges généreux,

Dans les sons violets des ruisseaux,

Dans le regard sonore

De ce fleuve de jeunes filles pures

Et de garçons somptueux

Qui coule, libre, beau et victorieux

Par les rues de ta ville en fête !

C’est là, Abdelselam,

C’est là où se dresse aujourd’hui

Le Palais du Savoir

Que tu es tombé

Comme un brin de blé fauché

Par l’aveugle haine des sbires ignorants !

Toi, l’enfant merveilleux,

La part magnifique de tout rêve,

Le bourgeon frais

De lumière éternelle

De la belle, vigoureuse et virile

Race illyrienne !

Dors en paix,

Clarté des livres

Dans la nuit interminable !

Abdelselam Emini,
Abdelselam,
Abdeselam !...

Athanase Vantchev de Thracy

Paris, le 12 novembre 2013

Glose :

Abdelselam Emini (1960-1995) : intellectuel albanais (Macédoine), né dans le village de Mala Recica, tué par la police lors des manifestations des étudiants exigeant l’ouverture d’une Université d’État à Tetovo. Père de trois enfants. Emini est devenu le symbole de la résistance de la minorité albanaise qui avait lutté pour avoir le droit de faire des études dans sa langue maternelle.
Eschyle (en grec ancien Αἰσχύλος / Aiskhúlos), né vers 526 av. J.-C., mort en 456 av. J.-C., est le plus ancien des trois grands tragiques grecs. Le théâtre d'Eschyle est essentiellement remarqué pour sa force dramatique, la tension, l'angoisse qui habite ses pièces, dont la cohérence se comprend surtout par la progression qui les reliait au sein de trilogies « liées », dont ne subsiste aujourd'hui que l’Orestie. Ses choix lui permettent de mettre en valeur ses conceptions puissantes sur l'équilibre de la cité, le dégoût de l’hybris (la démesure) qui met en danger cet ordre, et le poids de la décision des dieux dans la conduite des affaires humaines, notamment à travers le sort militaire ou la malédiction familiale (dans le cas de Thèbes et des Atrides).
Fils d'une famille noble, il se fit d'abord remarquer par son courage lors des batailles de Marathon, Salamine et Platées, avant de gagner de nombreux concours dramatiques et de recueillir les honneurs des Athéniens. Il resta à Syracuse jusqu'à la mort de Hiéron, tyran de la ville, auprès duquel il avait été appelé. Il rejoint la Sicile qu'il ne quittera qu'à 70 ans, lors de sa mort. Son tombeau devint alors un lieu de pèlerinage pour de nombreuses générations de poètes. Aîné des trois grands tragiques athéniens avec Euripide et Sophocle, il fonde la véritable tragédie classique et donne, en imaginant un deuxième personnage sur scène, un rôle central au dialogue. Grand théologien, il mit en scène, notamment dans « Prométhée enchaîné », les relations qui unissent, dans la violence et la peur sacrée, l'homme et les divinités. Dans une langue grandiose, Eschyle a fait de ce lien une complémentarité indépassable.
Gonfalonier (n.m.) : personne chargée de porter le gonfalon. Le gonfanon ou gonfalon (en ancien français, confenons) est un morceau d'étoffe quadrangulaire, comme la bannière, ou terminé par des pointes. Il était attaché à la hampe ou au fer d'une lance et pouvait y être enroulé. On disait, fermer le gonfanon, pour l'attacher à la hampe.

Ismail Kadare (français / anglais)

Ismail Kadare

« Tu demandes pourquoi j’ai tant de rage au cœur

Et sur un col flexible une tête indomptée ;

C’est que je suis issu de la race d’Antée,

Je retourne les dards contre le dieu vainqueur. »

            Gérard de Nerval

Mais nous, Ismail, nous sommes

Des généreuses, des vigoureuses pousses

De l’antique, du puissant

Cépage de la blanche Savoie

La suave et résineuse Vitis Allobrogica.

Vous, le glorieux fils de l’étincelante Albanie,

Vous qui transformez votre terre ancienne,

L’ordinaire douleur du peuple, ses gestes usuels

En odes et musique, en parfum de fleurs des champs,

En mots somptueux, libres, clairs et sublimes

Comme les chants des petits ruisseaux,

Comme le vol des aigles au-dessus des montagnes,

Comme la calligraphie des mouettes

Sur les bleus rivages de l’Adriatique !

Vous dont le sang souriant

Coule dans les veines de votre peuple fier !

Sang où naviguent, petits bateaux de soleil,

Les pages de toute l’histoire de l’humanité,

L’amour et la beauté des siècles !         

Nous aimons l’eau par laquelle

Les Grecs mesuraient le cours du temps

Et les colonnes par lesquelles

Ils déchiffraient le sens sacerdotal de l’ombre !

Ô lumière impondérable des heures,

Lent écoulement des fleuves de la vie,

Fil inépuisable des dits des philosophes,

Légendes et vieux effrois des rois !

Lumière des livres épidictiques,

Paroles magistrales

Dans la nuit interminable

Où voguent nos rêves de bonheur !

        Athanase Vantchev de Thracy

Paris, le 10 novembre 2013

Glose :

Ismail Kadare (ou Kadaré en français) est un écrivain albanais né le 28 janvier 1936 à Gjirokastër, dans le sud de l'Albanie. Il a étudié les lettres à l'Université de Tirana, puis à l'Institut Gorki de Moscou. En 1960, la rupture avec l'Union soviétique l'obligea à revenir en Albanie, où il entama une carrière de journaliste. Il a commencé à écrire très jeune, dès le milieu des années 1950, mais n'a d'abord publié que quelques poésies.

En 1963, la publication de son premier roman, Le Général de l'armée morte, lui apporta une renommée mondiale. Son œuvre a été traduite dans plus de trente langues. Il a reçu le Prix International Man Booker en 2005 et le Prix Prince des Asturies de littérature en 2009.

Gérard de Nerval pseudonyme de Gérard Labrunie (1808-1855) : un des plus grands poètes et écrivains français. Il est essentiellement connu pour ses splendides sonnets Les Chimères et ses nouvelles Les Filles de feu.

Antée ou Antæus : personnage de la mythologie grecque, géant, fils de Poséidon et de Gaïa, il massacrait tous les passants pour élever un temple à son père avec leurs crânes. Héraclès le terrassa trois fois, mais en vain, car Gaïa, sa mère, ranimait ses forces chaque fois qu’il la touchait. Héraclès s’en aperçut, le souleva en l’air, et l’étouffa dans ses bras.

Vitis Allobrogica : le plus ancien cépage reconnu en Savoie : la Vitis Allobrogica que les Romains avaient trouvé à leur arrivée en 120 av. J.C. Ce raisin rouge à la maturité tardive, cité par Pline l'Ancien et l’agronome romain Columelle, était adapté à l'altitude et au climat local. Le médecin Celse la recommandait pour certaines affections de l'estomac. Pline pensait que le goût de résine qui caractérisait le vin des Allobroges (peuple gaulois) était dû aux forêts de sapins qui entouraient le vignoble.

Columelle qui avait étudié la fabrication du vin ne fit pas cette erreur et décrivit les procédés employés à l'époque pour aromatiser les vins avec de la résine (corticata). Ces vins poissés étaient très recherchés à Rome, où on les transportait dans des outres enduites d'huile ou de cire, et ils étaient réservés aux banquets et notables. Les vins de l'Allobrogie sont appréciés par le plus célèbre des gourmets romains, Lucullus le Raffiné.

Épidictique (adj.) : emprunté au latin epidicticus, lui-même du grec ancien. Terme qui signifie « qui sert à montrer ». Discours qui, dans un panégyrique ou une oraison funèbre, consiste à montrer les vertus d’un personnage vivant ou défunt et à distribuer le blâme à ses détracteurs.

ENGLISH :

Ismael Kadare

‘You ask why I have so much rage in my heart

And why my neck is pliant and my head untamed;

It is because I am descended from the race of Antæus

And I am turning a conquering god’s darts back upon him.’

             Gérard de Nerval

But we, Ismael, we are the

Generous, vigorous shoots

Of antiquity, potent

Grapes from white Savoy

The sweet and resinous Vitis Allobrogica.

You, the glorious son of glittering Albania,

You who transform your ancient land,

The ordinary suffering of the people, their everyday gestures

Into odes and music, into the fragrance of the flowers of the fields,

Into sumptuous words, free, bright and sublime

Like the singing of small streams,

Like the flight of eagles over the mountains,

Like the calligraphy of seagulls

Upon the blue shores of the Adriatic!

You, whose smiling blood

Runs in the veins of your proud people!

Blood navigated, like small boats of sunlight,

By the pages of the entire history of humankind,

Love and the beauty of the centuries!

We love the water by which

The Greeks measured the flow of time

And the columns by which

They deciphered the sacerdotal meaning of the shadows!

O imponderable light of the hours,

Slow flowing out of life’s rivers,

Inexhaustible thread of philosophers’ making their case,

Legends and the ancient terrors of kings!

The light from epideictic books,

Magisterial words

In the interminable night

Upon which our dreams of happiness are sailing!

Translated from the French of Athanase Vantchev de Thracy by Norton Hodges

Norton Hodges chante Athanase Vantchev de Thracy (anglais / français)

Athanase Vantchev de Thracy

Autumn leaves are massing in the old playground
Where one swing still dangles after
The children rushed home for their tea.

This is the hour between four and five when
All time hangs heavy yet inspiration seems dead,
There are only so many pens to be counted or
Papers shuffled and left untidy as fatigue descends.

Is this the hour to walk in the park or risk
A last coffee which might disturb your sleep
Or punish you with dreams like absurdist plays
Where the dead play aardvaarks or wardrobes
And yet demand bouquets and encores?

Is it right for a grown man to be seen kicking up leaves?

Friends seem to have no telephones;
In an age of mobiles and portables this seems
At the very least surprising, but isn’t it the
Modern habit not to reply to what can be easily deleted,
Tenuous friendships, virtual love affairs, yesterday’s news?

The old-fashioned letter writer is an endangered species
With his fountain pens, his unblemished paper, his blue envelopes.
Crows are scribbling upon the placid sky,
In the street white vans are still hurrying to fulfil
Today’s page in an overstuffed diary,
And no one is on the streets, except the woman
From the corner shop, the man who talks to himself.

The rest must all be incarcerated by the fire,
With a paperback, a tabloid, afternoon TV,
Tea, biscuits, nagging memories.

You were never one for cosiness,
You prefer your skies to be raw, unclouded,
So that the low sun can burn through
Your unwashed glass and set fire to
The spines of your books.

Isn’t home wherever we set down our coats,
In whatever airport lounge, in whatever
Waiting room in a far distant town?

And are we not here to work, to comprehend,
To persist on certain roads, to follow all diversions,
To celebrate, to pray, to hope, to glorify
Whatever passes, whatever remains,
To be true to our departed from a longer distance,
And, on this autumn afternoon, to tip out
Our desk drawer in search of that bottle
Of ink of the deepest azure?

Norton Hodges

FRANCAIS :

Poème dédié à
Athanase Vantchev de Thracy

Les feuilles d’automne se pressent dans la vieille cour de récréation
Où une balançoire oscille encore après
Le départ précipité des enfants à l’heure du goûter.

Nous sommes entre 4 et 5 heures du soir,
Heure où le temps pèse lourd et l’inspiration semble morte.
Mesuré est temps pour pouvoir compter tous ces stylos
Ou brasser et laisser en désordre des papiers
À mesure que la fatigue s’accroît.

Est-ce l’heure de te promener dans le parc ou de risquer
Un dernier café qui pourrait troubler ton sommeil,
Voire t’infliger des rêves semblables au théâtre de l’absurde
Où les morts se transforment en rats-taupes ou en armoires
Et pourtant exigent des bouquets de fleurs et des rappels ?

Est-il convenable pour un adulte d’être surpris
En train de shooter dans les feuilles ?
Tes amis ne semblent pas avoir de téléphone,
Dans cet âge de portables et de gadgets, cela a l’air
Pour le moins surprenant, mais n’est-ce pas
L’habitude de nos jours de ne pas répondre
À ce qu’on peut facilement effacer :
Amitiés fragiles, amours virtuelles, nouvelles de la veille ?

L’épistolier à l’ancienne est une espèce en voie de disparition
Avec ses stylos à encre, son papier à lettres immaculé,
Ses enveloppes bleues.

Des corneilles gribouillent sur le ciel placide,
Dans la rue, des camionnettes blanches
Se hâtent pour achever
La page du jour dans un agenda surchargée.
Il n’y a personne dans les rues, sauf la femme
De la boutique du coin et un homme qui parle tout seul.

Tous les autres sont sans doute reclus près du feu
Avec un livre de poche, un tabloïd, la télé de l’après-midi,
Du thé, des biscuits et des souvenirs lancinants.

Toi, tu n’as jamais aimé ce genre de confort,
Tu préfères des cieux bruts, sans nuages,
Afin que le soleil bas puisse flamboyer à travers
Ta vitrine non lavée et mettre le feu
Aux dos de tes livres.

Notre chez nous,
N’est-il pas partout où nous accrochons nos manteaux,
Dans tout salon d’aéroport, dans toute
Salle d’attente d’une ville bien lointaine ?

Et nous, ne sommes-nous pas là pour travailler, comprendre,
Rester ferme sur certaines routes, suivre toutes les déviations,
Célébrer, prier, espérer, glorifier
Tout ce qui passe et tout ce qui demeure,
Rester fidèle à nos disparus, si grand soit leur éloignement,
Et, par cet après-midi d’automne, renverser
Le contenu de notre tiroir de bureau en quête de cette bouteille
D’encre d’un azur profond ?

Norton Hodges

Traduit en français par Athanase Vantchev de Thracy

Shaip Emerllahu (français / anglais)

Shaip Emerllahu

« De quel côté que vous vous tourniez est la face de Dieu »

       Le Coran

Ami Shaip,

Ton âme généreuse semble dire au monde :

« Je suis le triangle, le cercle,

Le centre, la circonférence. »

Tant tes poèmes de feu,

Sans Commencement ni Fin,

Tes mots de silex

Calculés par l’algèbre

Font battre d’admiration mon cœur !

Tu incarnes dans tes chants d’or mélodieux

Le sang belliqueux des ancêtres,

Le grimoire des herbes,

L’épée de la Mémoire vive !

Mais sans colère,

Ornée de roses blanches

Revient dans la souplesse de tes strophes

L’ardente générosité des printemps.

Dans tes veines flamboyantes

Circule, libre et héroïque, le sang austère

De Thucydide et Xénophon !

J’aime, assis sur les prés fleuris de ta terre

Où le temps éloquent allonge sa silhouette fine,

Contempler la splendeur vibrante

Du visage de l’aube illyrienne

Et respirer l’odeur délectable

Des voix qui chantent sur les routes !

Ami, oublie enfin le deuil liquide

Qui ternit de son haleine douloureuse

Les beaux miroirs de ton cœur !

Que tes rêves d’homme vaillant et les yeux brillants

De ton peuple antique

Viennent alléger le sourd poids

De nos sombres destins !

Va, rentre chez toi, mon Ami,

Et accroche une pesante guirlande de narcisses

À ta porte qui ouvre

Sur l’immortel amour lumineux des tiens !

            Athanase Vantchev de Thracy

Glose :

Shaip Emërllahu est né en 1962 à Trebosh, Tetovo. Il a terminé ses études en langues et lettres albanaises à la Faculté de Philologie de l’Université de Pristina et a obtenu un Master en Littérature à l’Université de Tirana. Titulaire d’un Doctorat, il enseigne à l’Université d’État de Tetovo. En 1994, il a publie le recueil de poésies « Le baptême des années », suivi de « Projet brisé » en 1997, et « La moindre mort », en 2001. La même année, l’Académie Orient - Occident » de Bucarest publie en albanais et en roumain son recueil de poèmes « Vdekja e pakte/Putina mooarte ». En 2004, le PEN croate et l’Association des écrivains de Croatie édite son recueil « Poésie » en croate et en albanais tandis que les éditions Feniks de Skopje publient en macédonien un livre de ses poésies choisies « Dvorski sun ». Auparavant, en 2000, en tant que coauteur, il a participé à un livre de témoignages sur les massacres du Kosovo « … Et nous témoignons /We Witness », ainsi que « Ditët e Naimit » (anglais/albanais). La maison d’éditions « La Stanca del poeta -57 » en Italie, publie en 2009 le volume poétique « Stracci di vita ». La même année, le livre poétique « Life’s Rags » est édité en anglais. En 2013, le recueil « Marathon albanais » sort en français.

Des recueils de poésies du poète Shaip Emërllahu ont été traduits et publiés en français, anglais, hébreu, espagnol, coréen, ukrainien, hindi, arabe, roumain, turque, polonais, italien, croate, macédonien, etc. Ses poésies figurent également dans des anthologies internationales. Il a participé à des festivals poétiques nationaux et internationaux où il a reçu plusieurs prix littéraires. Il a travaillé comme journaliste pour les médias électroniques et la presse écrite dans son pays et à l’étranger et, pendant des années, a été le rédacteur de la rubrique culturelle du quotidien Flaka. Shaip Emërllahu est le fondateur et le directeur du Festival International de Poésie « Ditët e Naimit ». 

Thucydide (en grec ancien Θουκυδίδης / Thoukudídês) est un homme politique et historien athénien né vers 460 av. J.-C. et mort, peut-être assassiné, en 397 av. J.-C.  Il est l’auteur de l’Histoire de la guerre du Péloponnèse, récit du conflit athéno-spartiate qui se déroula entre 431 et 404.

Xénophon (en grec ancien Ξενοφῶν / Xenophôn), né vers 440 av. J.-C., mort vers 355 av. J.-C., est un philosophe, historien et chef militaire de la Grèce antique. Il est resté célèbre pour son ouvrage Les Helléniques, dans lequel il raconte l'histoire grecque entre 411 et 362 av. J.-C.
ENGLISH :

Shaip Emerllahu

‘Whichever way you turn, there is the face of God’

Holy Koran

Shaip, my Friend,

Your generous soul seems to say to the world:

‘I am the triangle, the circle,

The centre, the circumference.’

So much do your poems of fire,

Without Beginning or End,

Your words of flint

Calculated like algebra

Make my heart beat with admiration!

In your songs of melodious gold you embody

The bellicose blood of your ancestors,

The grimoire of grasses,

The sword of living Memory!

But when anger is put aside,

The burning generosity of spring

Adorned with white roses

Returns to the suppleness of your stanzas.

In your blazing veins

There circulates, free and heroic, the austere blood

Of Thucydides and Xenophon!

Sitting in the flowering meadows of your land

Where eloquent time stretches out its delicate silhouette,

I like to contemplate the vibrant splendour

Of the face of the Illyrian dawn

And breathe the delectable fragrance

Of voices singing on the roads!

My Friend, please forget the liquid grief

That tarnishes the beautiful mirrors of your heart

With its sorrowful breath!

May your valiant dreams and the shining eyes

Of your ancient race

Come to lighten the heavy burden

Of our dark destinies!

Go, go home my Friend,

And hang a heavy garland of narcissi

On your door that opens

Onto the immortal luminous love of your people!

Translated from the French of Athanase Vantchev de Thracy

Craig Czury (en français et en anglais)

CRAIG CZURY

« Je me dis : la Terre est brève –
      L’Angoisse – absolue –
     Nombreux les meurtris,
     Et puis après ? »

Emily Dickinson

Non, Craig,

Nous ne pourrons jamais connaître

L’admiration des vieux Grecs

Pour la clarté de la langue,

La permanence insistante

Des rites des dieux !

Instants hallucinés,

Aube fraîche de parfum,

Mots splendides

Et vie d’effroi !

Mais nous connaissons,

Ami lointain, Ami Poète,

La naïve candeur

Qui élève et fait frémir le cœur,

Les sentiers aventureux

Et l’improbable retour,

Les rosaces de la félicité divine

Où le monde se résume  en couleurs

Et en chants !

Oui, nous gardons

Dans nos mémoires frêles

Les vents bleus du printemps,

Les maisons natales

Préservées par la foi,

Les jours qui dorment

Sur le cœur clair de nos mères,

Les bras incessants de leur amour,

Les chênes taciturnes

Et l’odeur absolue

Des herbes profondes.

Nous, les anonymes amis

Du mystique chroniqueur

De l’Ordre de Notre-Dame-de-la-Merci !

Nous, Craig,

Chantres et prêtres émerveillés

De l’éternelle religion de l’Amour !

     Athanase Vantchev de Thracy

Paris, le 5 novembre 2013

Glose :

Craig Czury (né en 1951) : célèbre poète américain, organisateur de spectacles de poésie dans les écoles, les centres communautaires, les refuges, les prisons et les hôpitaux pendant plus de 20 ans. Il est l’auteur de 15 livres. Ses poèmes sont traduits en russe, lituanien, polonais, espagnol et portugais.

Emily Elizabeth Dickinson, née le 10 décembre 1830 et morte le 15 mai 1886, est l’une des plus grands poètes américains.

Le mystique chroniqueur : il s’agit de Tirso de Molina (1583-1648). Celui-ci, de son vrai nom Gabriel Téllez, est, avec Lope de Vega et Pedro Calderón de la Barca, l'un des grands auteurs de théâtre du Siècle d’or espagnol. Il est célèbre pour avoir écrit, avant Molière, la première pièce de théâtre sur le personnage mythique de Don Juan : El Burlador de Sevilla. On situe sa naissance à Madrid, mais on ignore tout de son enfance. Il entre au couvent de la Merci à seize ans et prononce ses vœux un an plus tard, en 1601.
Tirso de Molina fut un auteur fécond. Il écrivit 317 comédies de mœurs, d'intrigue, de caractères. L'essentiel de son œuvre fut produite entre 1610 et 1625, période durant laquelle il jouit d'une très grande popularité comme homme de théâtre et fréquente assidûment la Cour et les milieux littéraires. Cette popularité est brusquement interrompue lorsque, en 1624, une « Assemblée de Réforme » l'accuse, lui et d'autres auteurs, de corrompre les mœurs par des « comédies profanes ». Il est alors condamné à quitter la Cour et il lui est interdit d'écrire pour le théâtre. En 1632, il est nommé chroniqueur de l'Ordre de la Merci, puis commandeur du couvent de Soria. Il meurt en 1648.
Ordre de Notre-Dame-de-la-Merci (en latin : Ordo Beatæ Mariæ Virginis de Redemptione Captivorum), appelé aussi Ordre des Mercédaires, est une congrégation catholique fondée par le languedocien Pierre Nolasque dont le but était de racheter les chrétiens captifs des pirates maures et réduits en esclavage.
C'est l'un des deux ordres rédempteurs, dont la mission principale était de délivrer des mains des pirates barbaresques les chrétiens en captivité. Le premier, chronologiquement, est l'Ordre des Trinitaires ou Ordre de la Très-Sainte-Trinité pour la Rédemption des captifs. Quelques années plus tard, en 1218, à Barcelone, Pierre Nolasque, encouragé par son confesseur, le dominicain Raymond de Penyafort, fonda avec l'appui du roi Jacques I^er d’Aragon l'Ordre des Mercédaires ou Ordre de Notre-Dame-de-la-Merci. Dans le monde hispanophone, où il est le plus répandu, il porte le nom de Orden Real y Militar de Nuestra Señora de la Merced y la Redención de los Cautivos plus connu sous le nom de Orden de la Merced. Aujourd'hui, les deux ordres aident tous les captifs au sens large, visitant notamment les prisonniers et les malades.

ENGLISH :

Craig Czury

‘I reason, Earth is short—
And Anguish—absolute—
And many hurt,
But, what of that?’

      Emily Dickinson

No, Craig,

We can never know

The admiration of the ancient Greeks

For the clarity of language,

How they insisted on the permanence

Of the rites of the gods!

Hallucinated moments,

Dawn fresh with fragrance,

Glorious words

And a life of terror!

But we do know,

My distant friend, my Friend and Poet,

The naïve candour

Which elevates the heart and makes it tremble,

The venturesome paths

And the improbability of return,

The rosettes of divine bliss

In which the earth epitomises itself in colour

And in song!

Yes, we keep

In our fragile memories

The blue winds of springtime,

Our childhood homes

Preserved by faith,

The days which sleep

On the bright hearts of our mothers,

The ceaseless arms of their love,

The taciturn oaks

And the absolute scent

Of deep grasses.

We, the anonymous friends

Of the mystic chronicler

Of the Order of the Blessed Virgin Mary of Mercy!

We, Craig,

Marvelling singers and priests

Of the eternal religion of Love!

Translated from the French of Athanase Vantchev de Thracy by Norton Hodges

17 poèmes en géorgien

17 poèmes traduits en géorgien par le poète Paata Natsvishvili (Tbilisi)

ატანას  ვანჩევ  დე  ტრასი


თარგმანი პაატა ნაცვლიშვილისა


LA VIE S’AVANCE / А ЖИЗНЬ ИДЁТ


ცხოვრება გადის

ცხოვრება გადის! მხოლოდ შენ ხარ სინათლის სხივი –
ხსოვნის მადანი გაუკაწრავს თითქოს სატევარს,
ერთსღა გთხოვ ახლა – დაბინდულის ფერებით ცივით,
მაგ შენს თვალებში, ამ ჭაღარა სევდის ჩატევას.

ცოტა სიკვდილიც! ჰოლდერლინი გაბრუნებს უკან.
სიჩუმის ხმები ბოდვის ბორკილს ვერ გაუძლებენ.
მოგონებანი სარეცელზე ტყვეობას სწუხან,
სულის ძახილი გადიქცევა წიგნის ფურცლებად.


Deux quatrains / два четверостишия


ორი კატრანი
I.

ო, მიყვარს, მიყვარს, ქალბატონო, მე ეგ თვალები,
და დაჭრილი ვარ ლაჟვარჟდოვან მათი ისრებით,
მე მაგ თვალების სიღრმეს ვერსად დავემალები,
ვით ბედისწერას და შთანმთქავენ და მოვისრები.


II.

ეს ხიდი, ჩვენ რომ გვაერთებს და თანაც გვაშორებს,
დროის უფსკრულზე სიტყვად არის გადადებული,
ო, ქალბატონო, სულის ძაფებს ჩვენს თვალთა შორის
ხიდი დაუწნავთ გულითადი და დიდებული.


PALMYRE / ПАЛЬМИРА

პალმირა

მიყვარხარ! სიტყვებს სევდა ავსებს, ვით განშორება,
გულს შორეული ჭორომების ნიშანი აზის.
მიყვარხარ! შენი ნიავი და შრიალი ნაზი
ჭიჭინობელთა საღამოს ბინდს მიეშურება.

მიყვარხარ, როცა განთიადი აანთებს თვალებს,
ააწამწამებს მათ სიღრმეში უსასრულობას.
ცრემლთა ნაკადი და ამინდის უსუსურობა,
შენი სინათლე, შენი სუნთქვა თავბრუს დამახვევს.

მიყვარხარ! ძილი დაუკარგავთ ღამის ზმანებებს,
მოგონებათა ქარავანი თავს არ მანებებს,
ლამის წამლეკა წყლის ძალით და ზახილის ძალით!

ჩემი პალმირის შენ განახვნე კარნი მარმაში,
აღმოთქვი ღამე, დიდებული მეფურის ძილით,
ცეცხლის სიმღერა ჩააქსოვე სისხლის ქარვაში.



ÉVANESCENCE / мимолЁтность

წარმავალობა
ტოდს

ზღვა, ბრიზი, ზეცა ოქროცურვილი, სრულქმნილი წიგნი,
ანგელოზური შენი ღიმილი ანათებს მარად,
მზით შემოსილხარ, აყვავებულხარ გარეთ თუ შიგნით,
უტყვია გული, წაუკითხავი პოემის დარად.


REPos / ПОКОЙ

განსვენება

კვიპაროსებში ვიღაცა მღერის
და ხმაა მისი თითქოს ის ნავი,
მეორე ნაპირს ცხოვრებისას
რომ მიგაყენებს!





Ô LUNE, QUI VOYAGES / О, ТЫ, ЛУНА


მოგზაურ მთვარეს


მთვარე, რომელიც აყვავებულს დაივლის ბაღებს,
მთვარე, რომელიც ხეთა სულის ცხრაკლიტულს აღებს,
მთვარე, რომელიც მიდი-მოდის ეთერთან ერთად,
ვარსკვლავთ ციმციმით, გვავსებს ყველას, წყალობით ღმერთთა.

იდუმალია შორეული ზღვა, როგორც თასი,
რომელსაც ქართა ვერცხლისფერი ჩურჩული ავსებს,
მათთვის, ვინც ფასი სილამაზის იცის და იცის...

ვით მოწყალების და ქსენონში მთვარეულს უვლის,
ისე გევლება თავს დაღლილი სიმღერა სულის,
ისე გიყუჩებს ყველა ტკივილს ცისა და მიწის.



LES NERFS CRAMOISIS DES JOURS / Багровые нервы дней

დღეთა მეწამული ნერვები

ფაბრის კუპშუს

„და თუ სიკვდილი სიტყვაა მხოლოდ?“
რენე კრეველი

I.
ამ ხმათა შუქი
უნდა მოვფინო შუადღისას
ჩუმი ხალიჩის ნატიფ სითეთრეს
და ვერხვების ვერცხლისფერ ფოთლებს!..

ამ ხმათა ჯადო, თითქოს სისხლად დასდენია
ფურცელს, რომელზეც პოემა უნდა დაიბადოს
აბრეშუმის სიტყვებისაგან!

II.
მერე შორიდან ლაჟვარდით და სინათლით მთვრალი
ჭიჭინობელთა მოვარდება
ანაზდად გუნდი
და სურნელოვან თავის ჭრიჭინით
აახმაურებს ევკალიპტების კენწეროებს
და აამღვრებს სხივმოსილი დღის მყუდროებას.
სწორედ მაშინ სურვილის თაფლი
უბიწო ყმაწვილთ ჩაეღვრებათ უმწიკვლო სულში
და დაუსუსხავს მათ სხეულთა მარმარილოებს.

ღმერთებისადმი აღვლენილი ამ ჰიმნით სავსე
მზე შეანელებს მცხუნვარე ნაბიჯს,
რომ დაიბანოს პირი ბამბუკების ოქროსფერ ჩრდილში,
სადაც ნიავის სულ-სულ მცირე წამოქროლვაზე
უთვალავი, უმწეო მწერი
ყურს უგდებს როგორ იზრდება
ირგვლივ უთვალავი ბალახი ღერო.

ხოლო ჩიტთა ბუდეები,
მზით მონანავე,
ცად მიიწევენ
ხეთა კვალდაკვალ.


III.
ო, მეგობარო,
ყოველწამიერ თუნდაც სულ მცირე ჩვენი ნაწილი
წიკწიკ-წიკწიკით იმარხება
დროის უფსკრულში!

და უსახელო წლებს და
სიტყვებს და
ღიმილებს
ერთ საღამოს
უბრალო ქვა
ქვეშ მოიქცევს საბოლოო თავის სიმძიმით!

IV.
გვედრი, პოემავ,
დარჩი ჩემს გვერდით,
როგორც საფლავის გარდუვალობა,
აყვავებულის, დაუვიწყარის!

მარქვი, პოემავ,
მაიძულე დავიჯერო, რომ
ღვთაებრივი უსასრულობა ჩვენი ოცნების
მიწყივ აავსებს იდუმალ არსით
მშვიდ სიცხადეს სადაგ სიტყვათა,
რომ სამუდამოდ
ბედნიერნი ვიქნებით ჩვენი
სიზმრისეული, წარმავალი ბედნიერებით.

შენიშვნა:

რენე კრეველი (1900–1935). ფრანგი სიურეალისტი მწერალი და პოეტი. დაიბადა პარიზულ ბურჟუაზიულ ოჯახში. სწავლობდა სორბონის უნივერსიტეტის ლიტერატურისა და სამართლის ფაკულტეტზე. 14 წლის იყო, როცა მამამისმა თავი მოიკლა. ამ მოვლენამ მძიმე კვალი დატოვა მთელ მის ცხოვრებაზე.

სამხედრო სამსახურისას მოხვდა ლიტერატურულ წრეში. მაშინ შეხვდა როჟე ვიტრაკს (1899-1952) და მაქს მორისს (1900-1966) და შეუერთდა სიურეალისტებს. 1922 წელს სათავეში ჩაუდგა ჰიპნოზითა და პრაქტიკული სპირიტიზმით გატაცებულ ადამიანთა ჯგუფს. კრეველმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ანდრე ბრეტონზე თავისი მჭევრმეტყველებით, იმდენად, რომ იგი დიდხანს ნანობდა, რომ იმ სეანსების დაფიქსირება შეუძლებელი აღმოჩნდა: „ჩვენ დაგვრჩებოდა ფასდაუდებელი დოკუმენტი, რაღაც კრეველის მგრძნობელობის სპექტრის მაგვარი“.

1925 წლის ოქტომბერში კრეველი მოძრაობიდან გარიცხეს და მან ტრისტან ცარა (1896-1963) და დადაისტები ამჯობინა. 1929 წელს ლევ ტროცკის (1879-1940) საბჭოთა კავშირიდან განდევნამ იგი სიურეალისტებთან დააბრუნა. ანდრე ბრეტონის კვალდაკვალ, იგი შეეცადა სიურეალიზმისა და კომუნიზმის დაახლოებას. 1927 წელს შევიდა საფრანგეთის კომუნისტურ პარტიაში, საიდანაც 1933 წელს გარიცხეს.

მან ბევრი გააკეთა 1935 წელს კულტურის დასაცავად მწერალთა საერთაშორისო კონგრესის ორგანიზაციისათვის, რომელშიც შევიდა სიურეალისტთა ჯგუფი ბრეტონის მეთაურობით. მაგრამ შემდგომში, ბრეტონსა და რუს მწერალ ილია ერენბურგს (1891-1963) შორის მომხდარი უთანხმოების შედეგად საბჭოთა დელეგაციამ ფრანგი პოეტის კონგრესიდან გარიცხვას მიაღწია. გაოგნებულმა კრევერმა, რომელსაც საერთაშორისო კონგრესი სიურეალისტების გარეშე ვერ წარმოედგინა, თავადაც დატოვა ორგანიზაცია. ამ დროს მან შეიტყო, რომ თირკმლების ტუბერკულოზი სჭირდა. მეორე დღეს მან გაზით მოიწამლა თავი.




LE CHRIST DU MONTPARNASSE / Христос с Монпарнаса

მონპარნასის ქრისტე

(ხილვები მორის ლე სკუეზეკის ნახატის წინ)

„შენ მთხოვე, თოვლით რომ გამევსო ბოლო ფიალა,
ფიალა, რომელს ეწოდება რძისგზა სახელად“.
კენჯი მიიაძავა
სახელოსნოს ყრუ სიჩუმეში
ის ყურს უგდებდა
საკუთარი სულის სიჩუმეს.

და ხვდებოდა, რომ
ყველა ცდება,
ვინც წარმოიდგენს, რომ
ბრძანდება საკუთარი ბედის ბატონი!

ადგა, აიღო რუხი ქაღალდი
და მარტოობით გაძეძგილი თავის ოცნება
ფერად ხილვებად განასხეულა.

სურათის ცენტრში აღმართა ჯვარი
და რწმენით სავსე ხელით,
რომელიც
გამოფიტულ სხეულს გაექცა,
ქრისტეს შიშველი ფიგურა შექმნა,
მიგდებული და მინებებული
მწუხარე ღამის სასტიკ მარწუხებს.

ხოლო მხსნელის  სხეულის ირგვლივ,
სადაც ჰაერი სავსე იყო უსასრულობით,
მან დახატა წრედ მორკალული
მიწიერი და ბიწიერი
და დაბნეული გუნდი მეძავთა.

ერთნი – შიშველნი,
რომელთ კბილით ეჭირათ სული,
გაწამებული აჩრდილებივით იკრუნჩხებოდნენ
გარიყულობის მღვრიე მორევში,
მეორენი კი – ვნებისაღმძვრელად
დაფარულნი აქა-იქ ფლასით,
დაფეხვილები დაფერხულობდნენ
საკუთარი განწირულობის შეგნების ტყვენი.

და მერე, თითქოს იყო ბოდვაში,
ოღრაშთა ხროვა დახატა იქვე
და კლიენტებიც გამოუჩინა.

იყო ვაჭრობა ცოცხალი ხორცით,
გულისამრევი ქაოსის უფსკრულს
ვნებააშლილი აჩრდილების
მუგუზლები მიმატებოდა!

დასუსტებული მწუხარებით
იგი იჯდა დროის პარმაღზე
დრო კი ამაოდ მოსთქვამდა
თავის უბრალოებას და თავის სიღრმეს!

დიდხანს ისმენდა გაუგონარს,
რისი მოსმენაც ყურებს არ სურდათ,
რა შეახორცებს იარებს მკვდრისას!
და რომ ეშველა რამე თავისთვის
ჯვარცმულ იესოს მიაშტერდა დაბეჯითებით.

და უცებ იგრძნო, რომ
შიგნიდან თითქოს განათდა,
რომ მოიცვა იგი სინაზემ, რომელიც
ყველას გვეუფლება,
როცა ვხედავთ რასმე უხილავს
და გარდასულზე ფიქრი შეგვიპყრობს!

და მოაშორა მზერა
და მერე ათრთოლებული ხელით
სურათის ქვემოთ
ხელმოწერა დასვა თავისი.

პარიზი, 23 ივლისი, 2008
შენიშვნები:

მორის ლე სკუეზეკი (1881-1940) – ფრანგი მხატვარი, წარმოშობით ბრეტონელი. დაიბადა სარტში, გარდაიცვალა დუარმენეზეში. ახალგაზრდობაში საზღვაო საქმის შესასწავლად ლოცმანს დაემოწაფა დიდ იალქნიან ხომალდზე. იყო ჯარისკაცი, მოგზაური, ავანტურისტი. სკუეზეკის ნამუშევრები დიდი გამომსახველობით გამოირჩევა. მისმა „მონპარნასის ქრისტემ“  მთლიანად შემძრა. მე ვიგრძენი ძლიერი რწმენა, რომელიც წარმართავდა ხელს მხატვრისას, რომლის გულიც სავსე იყო თანალმობით.

კენჯი მიიაძავა 宮沢 賢治 (1896-1933) – იაპონელი პოეტი და საბავშვო ზღაპრების ავტორი. დაიბადა შეძლებულ ვაჭართა ოჯახში. 18 წლის ასაკში გაეცნო ლოტოსის სუტრას და ნიშირენის ბუდისტური სკოლის მხურვალე თაყვანისმცემლად იქცა. იყო აქტიური საზოგადო მოღვაწე. გარდაიცვალა ტუბერკულოზით 37 წლის ასაკში. მისი შემოქმედებისთვის დამახასიათებელია ახალი პოეტური ლექსიკონის შექმნა, სიტყვათქმნადობა მარტივი და რიტმული ენის მისი მშობლიური რაიონის ივატას დიალექტთან, აგრეთვე სამეცნიერო და ბუდისტთა სპეციფიკურ ტერმინებთან შერწყმით. ეს სტილი დამახასიათებელია როგორც მისი პოეზიისათვის, ისე მისი ზღაპრებისათვის.
ლოტოსის სუტრა ანუ შეუდარებელი დარმის თეთრი ლოტოსის სუტრა ძალზე გავრცელებულია სუტრაა მაჰაიანა-ბუდიზმში. იგი საფუძვლად უდევს ტიენდაის ანუ ტიანტაის და ნიშირენის ბუდისტურ სკოლებს. მისი ტექსტი პირველად ბუდას გარდაცვალებიდან რამდენიმე საუკუნის შემდეგ გამოჩნდა.

სუტრა ან სუტრები ეწოდება ტექსტებს, რომლებშიც ბუდას სხვადასხვა სიტყვა და სწავლებაა მოცემული. სუტრები გაერთიანებულია ეგრეთწოდებულ სუტა-პიტაკებში – სუტრების კალათებში.

დარმა შინაგანი მეთოდიკაა, ნებისმიერი ტანჯვისა და მისი გამომწვევი მიზეზების წინააღმდეგ.

ზენიკი-მარო (善日麿), ნიშირენად (日蓮) წოდებული – ფუძემდებელია ნიშირენ-ბუდიზმისა, რომელსაც „ლოტოსის სკოლასაც“ უწოდებენ. დაიბადა 1222 წელს იაპონიაში, მეთევზეთა დასახლება კომინატოში, თანამედროვე შიბას პრეფექტურაში. 12 წლისა წავიდა ბუდისტურ ტაძარ სეიჩოჯიში, რათა ესწავლა სენსეი დოზენ-ბოს ხელმძღვანელობით. 16 წლისამ მიიღო ტენდაის ბერული ხარისხი და სახელად ზეშო-ბო რენჩო დაირქვა. მისი ოცნება იყო, გამხდარიყო იაპონიის უპირველესი სწავლული.

ბერ საიჩოს მიერ 805 წელს დაარსებული ტენდაის სკოლა წარმოადგენს ფორმას, რომელიც მიიღო იაპონიაში მაჰაიანა-ბუდიზმის ჩინურმა სკოლამ ტიანტაი, რომელიც სუის დინასტიის წარმომადგენელმა, ჟივიმ (538-597) დააფუძნა. იგი იმთავითვე იაპონური ბუდიზმის მნიშვნელოვან ნაწილად იქცა.

მაჰაიანა სანსკრიტული ტერმინია და „დიდ ოთხთვალას“ ნიშნავს. მაჰაიანა-ბუდიზმი ქრისტიანული ერის დასაწყისში გაჩნდა ინდოეთის ჩრდილოეთში, ქუშანის იმპერიაში, საიდანაც იგი სწრაფად გავრცელდა ტარიმას (მდინარე ჩინეთში, რომლის სიგრძე 2030 კილომეტრია) აუზში ჩინეთში, ხოლო აქედან მთელ შორეულ აღმოსავლეთში. ვაჯრაიანა – მისი ტანტრული ფორმა ინდოეთში IV საუკუნისთვის გაჩნდა. აქედან იგი VII-VIII საუკუნეებში გავრცელდა ჯერ ტიბეტში, მერე მონღოლეთში, ბოლოს კი ჩინეთის გავლით, სადაც მან უმნიშვნელო კვალი დატოვა, – კორეასა და იაპონიაში.

ქუშანის იმპერია – სახელმწიფო, რომელიც თავისი გაფურჩქვნის პერიოდში, 105-250 წლებში გადაჭიმული იყო ტაჯიკეთიდან კასპიის ზღვამდე, ავღანეთამდე და განგის დაბლობამდე სამხრეთით. იმპერია შექმნეს ქუშანებმა, იუჯების მომთაბარე ტომის წარმომადგენლებმა, რომლებიც, შესაძლოა, ტაჯიკების მონათესავენი იყვნენ. ქუშანებს დიპლომატიური კონტაქტები ჰქონდათ რომთან, სასანიდურ სპარსეთთან, ჩინეთთან და რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში აღმოსავლეთისა და დასავლეთის კავშირურთიერთობათა ცენტრში იყვნენ.

LA STÈLE OBSIDIENNE DE DÉCÉBALE, ROI DES DACES /
Обсидиановая стела Децебала, короля даков

ობსიდიანის სტელა დეცებალის, დაკთა მეფისა

«Haec locutus sum vobis, ut, cum venerit hora eorum,
reminiscamini quia ego dixi vobis»

(მე ეს გითხარით იმიტომ, რომ როს მოვა ჟამი,
თქვენ გაიხსენოთ, რომ მე გითხარით)
ჰიმნი

წვიმის წვეთებო, წვიმის ცრემლებო,
გამჭვირვალენო, როგორც დილა მეზიის მთებში,
ჩაიხუტეთ მეფის ეს სტელა
და ჩამორეცხეთ სისხლიანი ბრძოლების კვალი!
დე, აელვარდეს წარწერა ქვაზე
გამარჯვებების მწარე თაფლით
გამოკვეთილი.
გაახვიეთ ამაყი სტელა
აყვავებული ვარდის ფარდაში,
და ზაფხულის ცას
გამოაკარით მოგონებათა მისთა სარჩული!

ფერდობი, წვიმის ძუძუნაწოვი,
ეშვება თავქვე ოქროსფერი ყანის მკლავებში.
წვიმის წვეთებო, გადაუარეთ დილის მდინარედ
მამაც მეომრებს, მიძინებულს დაფნების ჩრდილში.
და მხურვალე გულს მარადიულ თრაკიელისას,
ვინც თავდახრილი და მუხლმოყრილი
დაწაფებია უკვდავებით სავსე ფიალას!

ვარსკვლავებო – წვიმის წვეთებო,
წინ წარუძეხით უსახელო გმირთა სახელებს
და აღაყვავეთ მათ საფლავებზე
უკვდავების უწყვეტი ჯაჭვი,
ვითარც სიმბოლო მარადიული ერთიანობის
და ერთგულების!

და შენც, სინათლის დიდო ვარსკვლავო,
რომელს გიხმობენ ალდებარანად,
თავს დაადექ და დარაჯად ექმენ
მამაც მეომრებს, რომელთ სძინავთ ტიტანურ ძილით
ჭიჭინობელთა მოძახილით სავსე მინდორში!

პარიზი, 4 ივნისი 2008


შენიშვნები:

დეცებალი, დეცებალუსი (ლათინურად) – დაკიის მეფე 87-106 წლებში.  დიდი მეფის, ბურებისტას სიკვდილის შემდეგ დაკია ოთხ თუ ხუთ პატარა სახელმწიფოდ დაიყო. და ეს გაგრძელდა, სანამ ვინმე დიურპანეუსმა დაკიის დედაქალაქი, დღევანდელი რუმინეთის ტერიტორიაზე მდებარე სარმიზეგეტუზა არ გაამაგრა. მან გარდაქმნა დაკიის არმია და 85 წელს დაკებმა დაიწყეს თავდასხმები რომის პროვინციაზე, მეზიაზე (დღევანდელი ჩრდილოეთ ბულგარეთი), დუნაის სამხრეთით. დაკები თრაკიელები იყვნენ. 87 წელს რომის იმპერატორმა დომიციანემ გადაწყვიტა დაკების დასამორჩილებლად თავისი პრეფექტი კორნელიუს ფუსკი გაეგზავნა ოთხი თუ ხუთი ლეგიონით. რომაელთა ორი ლეგიონი (მათ შორის ალაუდის V ლეგიონი) ტაპეში (დღევანდელ ბუკოვასთან ახლოს) ალყაში მოაქციეს და მთლიანად გაანადგურდეს, თავად კორნელიუს ფუსკი კი მოკლეს. ამის შემდეგ დიურპანეუსმა სახელი შეიცვალა და დეცებალი დაირქვა.

88 წელს ტაპესთან განადგურდა მეორე რომაული არმიაც ტეტიუს იულიანეს სარდლობით. იმის გამო, რომ გერმანელთა აჯანყებები რაინზე მეზიაში სამხედრო ჩარევას მოითხოვდა, რომაელები იძულებული იყვნენ დიდძალი ხარკი ეხადათ დაკებისთვის, რათა ამ რეგიონში მშვიდობა შეენარჩუნებინათ. რომაელთათვის ეს დამამცირებელი მდგომარეობა 98 წლამდე, იმპერატორ ტრაიანეს ტახტზე ასვლამდე გაგრძელდა. მან დაუყოვნებლივ განახორციელა რამდენიმე სამხედრო კამპანია, რომელთა შედეგად რომის იმპერიის საზღვრები მაქსიმალურად გაფართოვდა. რომაელებმა დეცებალი 101 წელს გაანადგურეს ტაპესთან გამართულ ბრძოლაში, მაგრამ შეუნარჩუნეს მას მეფის ტიტული რომის პროტექტორატის ქვეშ. მაგრამ სამი წლის შემდეგ დეცებალმა კვლავ დაამარცხა რომაელები დაკიაში და აიძულა ისინი, დამხმარე ძალები გამოეგზავნათ.

სარმიზეგეტუზის ხანგრძლივი ალყის და სასტიკი ბძოლის შემდეგ რომაელებმა საბოლოოდ დაიპყრეს დაკია. ისტორიკოს დიონ კასიუსის ცნობით, დეცებალმა ამ დამარცხების შემდეგ თავი მოიკრა, რომ ტყვეობა აეცილებინა თავიდან.

სტელა – (ბერძნ.) „აღმართული ქვა“. როგორც წესი, ბრტყელი, წარწერიანი მონოლითური მონუმენტი, სამგლოვიანო, რელიგიური ან გეოგრაფიული ხასიათის წარწერებით.

ობსიდიანი – (ლათ.) მინისმაგვარი ვულკანური ქანი სილიციუმის მდიდარი შემცველობით. ვარაუდობენ, რომ სახელწოდება წარმოდგება რომაელი ობსიის სახელიდან, რომელმაც პირველმა მიაქცია ამ ქანს ყურადღება ეთიოპიაში.

ალდებარანი (α Tauri) – კუროს თანავარსკვლავედის ყველაზე კაშკაშა ვარსკვლავი, სიკაშკაშის მიხედვით მე-13 ვარსკვლავი ღამის ცაზე. სახელწოდება წარმოდგება არაბული ალ დაბარანიდან, რაც „თანამდევს“ ნიშნავს და მიუთითებს, რომ ეს ვარსკვლავი ღამის ცაზე პლეადებს მისდევს.
EPIGRAPHE / ЭПИГРАФ
(Les Lys de la Vallée) / (Лилии долины)


ეპიგრაფი

(შროშანნი ღელეთა)


აქ ატანასი განისვენებს. გამვლელო, შესდექ!
ღელეთ შროშანთა სამარეში დაუფლავთ იგი
დილის ცვარ-ნამის სუდარაში გამოწყობილი.
ხოლო ცხოვრება მისი იყო ერთი პოემა
და პოემად დარჩება კიდეც უკუნისამდე!

პარიზი, 2008 წლის 2 მაისი


შენიშვნა:

ფრანგული სიტყვა Linceul მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან linteolum – „თეთრეული“ , რომელიც თავის მხრივ წარმომდგარია სიტყვისგან  linteum – „სელის ტილო“. მისი სინონიმია „სუდარა“, მომდინარე ლათინური სიტყვიდან sudarium – „ოფლსახოცი“. ყველაზე ძვირფასი სუდარაა წმინდა სუდარა, რომელშიც ჩვენი უფლის, იესო ქრისტეს სხეული იყო გახვეული.

MUGUETS / ЛАНДЫШИ



შროშანები

ნორტონ ჰოჯესს


გარდამოფენილს მაგიდას სუფრას
შროშანათა ზარები შვენის.

გარეთ ჩიტი დღის მდუმარებას
სულში ჩამწვდომი სიმღერით ავსებს.

სიმშვიდით ვტკბები
და ვიხსენებ ყველას,
ვინც კი მეძვირფასება.



LA LANGUE ÉBLOUISSANTE / ВЕРСАЛЬ


ვერსალი

გვიყვარდა ვერსალი მეჯლისთა ნატიფთა,
ნართაულ ნათქვამთა ელვარე სიტყვები,
სიცილთა შრიალი, ღიმილთ სიტკბოება,
ფარჩებში ჩაფლული ვნებანი რაყიფთა!



DEUIL / ТРАУР


გლოვა

ტანგის

"Doxa to theo panton eneken"
(„ვადიდოთ უფალი ყველაფერში“)
წმინდა იოანე ოქროპირი

აწ განისვენებს
აქ ატანასი!

გუშინ დავკრძალეთ იგი აქ და
დიდხანს ვტიროდით უნუგეშონი!

ის იყო ჩვენი სიხარული
და იყო შაშვი ის მგალობელი!

უცნობი ვინმე მეგობარი
ღრუბელივით მსუბუქ ნაბიჯით
თეთრი ვარდების დასარგავად ეახლა საფლავს!

სახეს ფარავდა, ხმას არ იღებდა,
მხოლოდ წარწერა დატოვა ქვაზე:

„თვისტომი ჩვენი შემოგვემატა,
ჩვენ ხომ ეს ასე ძლიერ გვინდოდა!“

და მიაწერა თავის სახელი
ვითარცა აღთქმა:

„ანგელოზი“

და მიახატა ერთი ციცქნა ლურჯი ყვავილი
ძალიან ნაზი, გულის ფორმისა!

გლოვისაა ეს ღამე ჩვენთვის!
ო, ივლისის ვარსკვლავთა წვიმავ,
დაგვისველე სახეები დამწუხრებული!

ვით გამოვხატოთ,
რა სევდით გვაქვს სულები სავსე?

ო, გლოვის ღამევ,
რა უნდა ვთქვათ ასეთ ღამეში!

პარიზი, 16 ივლისი 2008


შენიშვნები:

ტანგი – სახელი. კელტურიდან: „ტან“ – „ცეცხლი“ და „გი“ – „ძაღლი“. ზოგიერთი მტკიცებით, „კერიის მცველს“ ნიშნავს. ტანგის წმინდა მფარველად ითვლება ბრეტონელი ბერი, რომელიც სოფელს თავსდატეხილი საშინელი ტრაგედიის შემდეგ განერიდა: დედინაცვლის მიერ მოტყუებულმა მან საკუთარი და მოკლა. IX საუკუნის დასაწყისში მან დააარსა ფინისტერის მონასტერი წმინდა მათეს კონცხზე.

წმინდა იოანე ქრიზოსტომოსი (ოქროპირი). ეკლესიის ეს მამა დაიბადა 344 და 354 წლებს შორის ანტიოქიაში და გარდაიცვალა 407 წელს კამანში, ევქსინის პონტის  (შავი ზღვის) ნაპირზე. იგი კონსტანტინოპოლის არქიეპისკოპოსი იყო.





L’Épitaphe d’Andronikos / Эпитафия Андроникосу


ანდრონიკოსის ეპიტაფია

მიდი, გამვლელო, და უამბე
ვინაც ოდესღაც ასე მიყვარდა,
რომ ახლა ბინა იებში მიდევს
და ჩემს ბაგეებს ალერსად ახსოვთ
სახელთა მათთა ნაიარევი.

პარიზი, სამშაბათი, 5 თებერვალი 2008



LYS ET ROSES DES CIEUX / ЛИЛИИ И РОЗЫ НЕБЕС


შროშანები და ვარდნი ციურნი

ბიძაჩემ ალექსანდრეს

„რადგან მებოძა წოდება ადამიანისა ჩემივე თავის სამახსოვროდ“
ხოსე ანხელ ვალენტე

ჩვენს ძვირფას მკვდართა აჩრდილები, როგორც აფრები
ოკეანის კრისტალურად სუფთა წყალს მიაქვს
და ეგებება მათ ვაებით ვეება ღამე,
ვარსკვლავთა გულში სამუდამოდ ჩასახუტებლად.

პარიზს, პარასკევს, 2 მაისს, ქრისტეს აქეთ MMVIII



უფალო, მიიბარე შენი მოწყალე გულით შროშანისებრი სული ჩემი საყვარელი ბიძის ალექსანდრესი, გარდაცვლილისა 20 წლის ასაკში. მამაჩემს, ნიკოლაი ვანჩევ დე ტრასის ორი ძმა ჰყავდა: უფროსი მიხაილი და უმცროსი ალექსანდრე. ალექსანდრეს ცხოვრება ტრაგიკულად დამთავრდა.

შენიშვნა:

ჟოზე ანჟელ ვალენტე (ორანსი, გალიცია 1929 – ჟენევა 2000) – ესპანეთის ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი პოეტი. მას შემდეგ, რაც მიიღო დიპლომი რომანულ ფილოსოფიაში, ხოსე ანხელ ვალენტე რამდენიმე წლის განმავლობაში ასწავლიდა ოქსფორდის უნივერსიტეტში. 1958-დან 1980 წლამდე ცხოვრობდა ჟენევაში. ბოლო წლები გაატარა ამერიკაში, ჟენევასა და პარიზში. მისი ლექსების პირველი კრებული ადონაისის პრემიით აღინიშნა 1955 წელს. 1994 წელს მიიღო პოეზიის ნაციონალური პრემია.



CETTE NUIT JE NE PEUX PAS DORMIR / В эту ночь я не могу спать


მე ამ ღამით ვერ დავიძინებ

დალიბორს

„თრობა ხარ ჩემი,
მე ვეღარასდროს გამოვფხიზლდები,
მე არ ძალმიძს გამოფხიზლება,
მე არ მინდა გამოფხიზლება.“
ნაზიმ ჰიქმეთი

არა, ძვირფასო, ამ ნათელ ღამით,
ამ თავანკარა ზაფხულის ღამით
ვერ დავიძინებ!

ეს ვარსკვლავები, ჩემო ძვირფასო,
ეს ვარსკვლავები დამათრობელი,
და ეს სიჩუმე,
ეს სიჩუმე,
შენი თვალების ელვარებით განათებული,
ჩემს წამწამებზე ჩამომსხდარან და ციმციმებენ.

ამ ნაზი ღამით,
როცა ჩიტის ყოველი ბუდე
ბედნიერებით სავსე ნავია,
მე ვერაფრით ვერ დავიძინებ,
ვერა, ძვირფასო!


შენიშვნა:

ნაზიმ ჰიქმეთ (თესალონიკი, 1901 – მოსკოვი 1963) – ერთ-ერთი უდიდესი თურქი პოეტი. პაპამისს, ნაზიმ-ფაშას გალათასარაის ლიცეუმის (რომელსაც მაშინ მეკტებ-ი-სულთანი ერქვა) დიპლომი ჰქონდა. დედამისი – ლინგვისტი და პედაგოგი – ენვერ-ფაშას ქალიშვილი იყო. მან იცოდა ფრანგული, უკრავდა როიალზე და გატაცებული იყო ფერწერით.
იყო რა მარქსისტი, ნაზიმ ჰიქმეთმა 13 წელი გაატარა ციხეში და პოეზიას ყველაზე სისხლიანი ხელოვნება უწოდა. მისი ნაწარმოებები მკვეთრად კრიტიკულია. თურქ მწერალთაგან მან პირველმა ახსენა სომეხთა გენოციდი. გასული საუკუნის 30-იან წლებში ნაზიმ ჰიქმეთმა განაცხადა, რომ შემოქმედი ადამიანის სულის ინჟინერია.
დამოუკიდებლობისათვის ომის დროს ის შეუერთდა ათათურქს ანატოლიაში. შემდეგ მუშაობდა მასწავლებლად. 1921-1928 წლებში სწავლობდა სოციოლოგიას მოსკოვის უნივერსიტეტში და იმავე პერიოდში გახდა თურქეთის კომუნისტური პარტიის წევრი. 1938 წელს 28 წლისა და ოთხი თვის პატიმრობა მიუსაჯეს „ანტინაცისტური და ანტიფრანკისტული საქმიანობისათვის“. მომდევნო ცამეტი წელი მან ციხეში გაატარა. 1955 წელს მიენიჭა მშვიდობის საერთაშორისო პრემია. თურქეთის მოქალაქებაჩამორთმეული, სიცოცხლის ბოლოს პოლონეთის მოქალაქე იყო. გარდაიცვალა მოსკოვში გულის შეტევით.


AUBE / ЗАРЯ

აისი

მიყვარხარ! დადგა ამინდი აქ საჰაერო კოცნების,
მიყვარს მაგ თმების ოქროსფერ აისის შუქში შრაშუნი,
მიყვარს ეგ ბავშვის თვალები, ეგ კაბა, ხელი შროშანის,
მაჩიტელების სიცილი, შენი სიტყვები ოცნების.

Athanase Vantchev de Thracy chanté par Norton Hodges ! (en anglais)

Athanase Vantchev de Thracy

Autumn leaves are massing in the old playground

Where one swing still dangles after

The children rushed home for their tea.

This is the hour between four and five when

All time hangs heavy yet inspiration seems dead,

There are only so many pens to be counted or

Papers shuffled and left untidy as fatigue descends.

Is this the hour to walk in the park or risk

A last coffee which might disturb your sleep

Or punish you with dreams like absurdist plays

Where the dead play aardvaarks or wardrobes

And yet demand bouquets and encores?

Is it right for a grown man to be seen kicking up leaves?

Friends seem to have no telephones;

In an age of mobiles and portables this seems

At the very least surprising, but isn’t it the

Modern habit not to reply to what can be easily deleted,

Tenuous friendships, virtual love affairs, yesterday’s news?

The old-fashioned letter writer is an endangered species

With his fountain pens, his unblemished paper, his blue envelopes.

Crows are scribbling upon the placid sky,

In the street white vans are still hurrying to fulfil

Today’s page in an overstuffed diary,

And no one is on the streets, except the woman

From the corner shop, the man who talks to himself.

The rest must all be incarcerated by the fire,

With a paperback, a tabloid, afternoon TV,

Tea, biscuits, nagging memories.

You were never one for cosiness,

You prefer your skies to be raw, unclouded,

So that the low sun can burn through

Your unwashed glass and set fire to

The spines of your books.

Isn’t home wherever we set down our coats,

In whatever airport lounge, in whatever

Waiting room in a far distant town?

And are we not here to work, to comprehend,

To persist on certain roads, to follow all diversions,

To celebrate, to pray, to hope, to glorify

Whatever passes, whatever remains,

To be true to our departed from a longer distance,

And, on this autumn afternoon, to tip out

Our desk drawer in search of that bottle

Of ink of the deepest azure?

            Norton Hodges